Varikoz (varikoz damarlar) damarların genişlənməsi və qapaqcıqların zəifləməsi nəticəsində qan dövranının pozulması ilə yaranan vəziyyətdir. Varikoz adətən ayaqlarda olur, çünki ayaqlar qanı ürəyə doğru geri qaytarmaqda daha çox işləməli olur. Bu vəziyyət damarların genişlənməsinə və görünən şəkildə qabarıq olmasına səbəb olur. Varikoz damarları ağrısız ola bilər, amma bəzən ayaqlarda ağrı, şişkinlik, ağırlıq hissi və diskomfort yarada bilər.

Varikozun səbəbləri:

• Genetik meyillilik
• Uzun müddət ayaq üstə durmaq və ya oturmaq
• Hamiləlik
• Həddindən artıq çəki
• Yaşlanma
• Qan dövranı problemləri

Varikozun simptomları:

• Qabarıq, göy və ya bənövşəyi damarlar
• Ayaqlarda ağrı, ağırlıq və yanma hissi
• Ayaqlarda şişkinlik
• Damarlar ətrafında qaşınma və ya səthdə dərinin rənginin dəyişməsi
• Gecələr ayaqlarda qıcolmalar

Varikozun müalicəsi:

Varikozun müalicəsi simptomların ağırlığından, xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən və estetik məqsədlərdən asılı olaraq dəyişir. Müalicə üsulları konservativ metodlardan (dəstəkvi) cərrahi müdaxilələrə qədər fərqli ola bilər.

1. Konservativ müalicə üsulları:

Bu üsullar varikozu tam müalicə etməsə də, simptomları yüngülləşdirə və xəstəliyin irəliləməsinin qarşısını ala bilər.

• Kompression corabları: Bu corablar qan dövranını yaxşılaşdırır və damarların genişlənməsini azaldır. Həmçinin, ayaqlarda şişkinliyi və ağrını yüngülləşdirir.
• Hərəkət və idman: Müntəzəm fiziki fəaliyyət, xüsusilə ayaqların hərəkəti, qan dövranını yaxşılaşdırır. Gəzinti, üzgüçülük və ya velosiped sürmək faydalıdır.
• Çəkinin idarə olunması: Artıq çəki damarlar üzərinə əlavə təzyiq göstərir, buna görə çəkinin idarə olunması varikozun ağırlaşmasının qarşısını alır.
• Ayaqların qaldırılması: Ayaqlarınızı qaldırmaq, qanın damarlar vasitəsilə ürəyə qayıtmasını asanlaşdırır və ayaqlardakı təzyiqi azaldır.

2. Dərmanlar:

• Vazoprotektorlar və ya flebotoniklər: Bu dərmanlar damarların tonusunu artırır və iltihabı azaldır. Bəzi nümunələrə Daflon, Detraleks və Venoruton daxildir.

3. Cərrahi və invaziv müdaxilələr:

• Skleroterapiya: Bu üsulda damarların içinə xüsusi maddə vurularaq damarlar bağlanır. Daha sonra damar yox olur və qan digər sağlam damarlar vasitəsilə hərəkət edir.
• Lazer terapiyası: Lazer işığı istifadə edərək genişlənmiş damarların bağlanması üçün tətbiq olunan metoddur. Xarici bir kəsik tələb etmir və daha kiçik varikoz damarlarında effektivdir.
• Radiofreksiyalı ablasiya (RFA): Damarların içinə xüsusi radio dalğaları göndərilərək onları bağlamaq üçün istifadə olunur.
• Cərrahi müdaxilə (flebektomiya): Ciddi hallarda genişlənmiş damarların cərrahi yolla çıxarılmasıdır.

4. Yaşam tərzində dəyişikliklər:

• Uzun müddət ayaq üstə durmaqdan və ya oturmaqdan çəkinmək.
• Ayaqlarınızı qaldıraraq qan dövranını yaxşılaşdırmaq.
• Yüksək dabanlı ayaqqabılar və dar paltar geyinməmək.
• Müntəzəm olaraq gəzinti və yüngül idmanla məşğul olmaq.

Nəticə:

Varikoz damarlar yalnız estetik problem deyil, həm də ciddi qan dövranı problemlərinə səbəb ola biləcək bir vəziyyətdir. Müalicə xəstəliyin erkən mərhələsində başlanarsa, daha ciddi komplikasiyaların qarşısı alına bilər. Varikoz damarları ilə bağlı hər hansı narahatlıq varsa, bir damar cərrahı və ya həkimə müraciət etmək vacibdir.