Cinsiyyətin müəyyən olunması (hesablanması) genetik və bioloji faktorlarla bağlıdır və bu, əsasən döllənmə zamanı baş verir. Cinsiyyətin bioloji baxımdan necə müəyyən olunduğunu aşağıda izah edirəm:

1. Xromosomların rolu:

İnsanlarda cinsiyyəti təyin edən əsas amil cinsi xromosomlardır. İnsanlarda 46 xromosom var və bunların 2-si cinsi xromosomlardır. Bu xromosomlar kişi və qadın cinsiyyətini təyin edir:

• Qadın: Qadınlarda iki X xromosomu var (XX).
• Kişi: Kişilərdə bir X və bir Y xromosomu var (XY).

2. Mayalanma zamanı cinsiyyətin təyin olunması:

Cinsiyyət mayalanma zamanı müəyyən edilir. Bu proses aşağıdakı şəkildə baş verir:

• Ananın yumurta hüceyrəsi həmişə X xromosomu daşıyır.
• Atanın spermatozoidi isə ya X, ya da Y xromosomu daşıyır.
  • Əgər spermatozoid X xromosomu daşıyırsa, zigot XX olur və doğulacaq körpə qadın olacaq.
  • Əgər spermatozoid Y xromosomu daşıyırsa, zigot XY olur və doğulacaq körpə kişi olacaq.

Bu səbəbdən cinsiyyətin təyin olunması atanın spermatozoidindəki xromosoma bağlıdır.

3. Ultrasəs və tibb metodları ilə cinsiyyətin öyrənilməsi:

• Ultrasəs müayinəsi: Hamiləliyin 14-20-ci həftələrində ultrasəs müayinəsi ilə dölün cinsiyyəti müəyyən edilə bilər. Bu, dölün xarici cinsiyyət orqanlarının inkişafı əsasında aparılır.
• Genetik testlər: DNT testləri və ya amniosentez kimi tibbi prosedurlar vasitəsilə dölün genetik tərkibi, yəni XX və ya XY xromosomları mövcuddurmu, öyrənilə bilər.

Cinsiyyətin hesablanması dedikdə genetik cəhətdən bu amillərə nəzər salınır, lakin müasir tibbdə bəzi hallarda interseks vəziyyətlər və ya cinsiyyətin bioloji olaraq müəyyən edilməsində variasiyalar müşahidə oluna bilər.